Bu yazımda sizlere ilişkilerde sıkça karşılaşılan ancak pek de konuşulmayan bir konudan bahsetmek istiyorum: ”Karşılıklı bağımlılık”. İlişkilerde bazen partnerimizin ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarımızın önüne koyma eğiliminde olabiliriz. Bu durum, farkında olmadan kendimizi bir bağımlılık tuzağının içinde bulmamıza neden olabilir.
Başlangıçta bencillikten uzak bir yaklaşım olarak başlayan bu durum, zamanla bir kişinin kendi mutluluğunu sağlamak için her şeyi yapacağı, hatta her şeyi göze alacağı bir ilişkiye dönüşebilir. İşte tam da bu noktada, karşılıklı bağımlılığın zararları devreye girer.
Karşılıklı bağımlılık, hayatınızdaki insanlara o kadar çok odaklanmanız ve onları desteklemeye çalışmanızdır ki kendi ihtiyaçlarınızı, refahınızı ve kişisel gelişiminizi ihmal edersiniz. Bir süre bu bağımlılık döngüsüne kapıldıysanız, ondan kurtulmanın ve iyileşmenin uzun ve dikkatli bir süreç olduğunu anlarsınız.
Ancak endişelenmeyin, karşılıklı bağımlılıktan kurtulmak mümkündür. İlk adım, bağımlı ve bağımsız ilişki davranışları arasındaki farkı öğrenmektir.
Bağımlı ve Bağımsız İlişki Davranışları
Bağımlı davranışlar, genellikle ilişkideki bir kişinin kendi ihtiyaçlarını ve isteklerini sürekli olarak partnerine bağlı kıldığı durumları ifade eder. İşte bazı bağımlı davranışlar:
- İhtiyaçlarınızın çoğunu partnerinize aşırı derecede güvenerek karşılama eğilimi göstermek.
- Kendi kimliğinizin eksik olduğunu hissetmek ve partneriniz olmadan kim olduğunuzu belirleyememek.
- Değerli hissetmek için, partnerinizin sorunlarını “düzeltmek” zorunda hissetmek.
- İletişimde bir değişiklik olduğunda endişe duymak veya rahatsızlık hissetmek.
- Sınırlarınızın olmaması ve partnerinizin yerine sorumlulukları yükleniyor olmak.
Bağımsız davranışlar ise sağlıklı ve dengeli bir ilişkinin temelini oluşturur. İşte bağımsız davranışların özellikleri:
- Belirli konularda partnerinize güvenmek ancak her konuda değil.
- Açık sınırlara sahip olmak ve bu sınırları korumak.
- Anlaşmazlıklar yaşandığında hayal kırıklığını yönetebilmek ve duygularınızı ifade edebilmek.
- İlişkinin dışında hobileriniz, ilgi alanlarınız ve sosyal ilişkilerinize yönelik bir benlik duygusu sürdürmek.
- Partnerinizle birlikte olurken kişisel sorumluluğunuzu almak ve kendi rahatınızı sağlamak için ona güvenmek.
Bağımlı davranışlardan bağımsız davranışlara geçiş, genellikle bilinçli bir çaba ve zaman gerektirir. Ancak bu geçiş süreci, ilişkinizin sağlığını ve mutluluğunu artırabilir. Bu süreçte kendinize zaman ayırarak, duygusal ihtiyaçlarınızı sağlıklı bir şekilde yönetmeyi öğrenerek ve kendi benliğinizi güçlendirerek, daha dengeli bir ilişki kurabilirsiniz.
Sağlıklı Bir İlişki İçin Hangi Adımlar Atılabilir?
Eğer ilişkinizde karşılıklı bağımlılık belirtileri görüyorsanız, endişelenmeyin. Değişim mümkündür. İşte bunun için atabileceğiniz bazı adımlar:
- Kişisel bakımı bir öncelik haline getirin: Kişisel bakım kendinize değer vermek, kendinize sevgi ve şefkat vermek anlamına gelir. Her zaman keyif aldığınız şeyleri yapmaya geri dönmeyi deneyebilirsiniz. Sevdiğiniz hobilere ve aktivitelere katılarak kendi ihtiyaçlarınızı, isteklerinizi ve duygularınızı onurlandırın.
- Sosyal ilişkilerinizi geliştirin: Karşılıklı bağımlılığın üstesinden gelmek için arkadaşlarınız ve ailenizle yeniden bağlantı kurduğunuzdan emin olun ve diğer sosyal ilişkilerinizi geliştirmek için çabalayın. Bağımlı bir ilişki içinde olduğunuzda kendinizi diğerlerinden izole edebilirsiniz, bu nedenle bu ilişkileri yeniden inşa etmek için mesafe koyduğunuz insanlara ulaşmaya çalışın.
- Sınırları rahatça belirleme ve korumayı öğrenin: Karşılıklı bağımlı bir ilişki içindeyken kendi adınıza konuşmanın veya ne istediğinizi tanımlamanın zor olabileceğini deneyimleyebilirsin. Ancak sınırları belirlemeyi ve korumayı öğrenmek, sağlıklı bir ilişki için çok önemlidir.
- Partnerinizle olan duygusal tepkilerinizi düzenlemenin sağlıklı yollarını bulun: Kendinizi üzgün hissettiğinizde iletişim kurmayı arzulamak doğaldır. Partnerinizle sıcak ve duyarlı bir etkileşim için neye ihtiyacınız olduğunu belirlemeniz önemlidir. Partnerinizin sorunlarını çözemeseniz bile dinleyip ‘Senin için buradayım’ demenin faydalı olduğunu unutmayın.
- Kendinizi sakinleştirici davranışlar uygulayın: Zor duyguları kendi başınıza daha iyi yönetmek için başa çıkma becerilerini geliştirmek en geçerli yoldur. Derin nefes almak veya yürüyüşe çıkmak gibi kendini sakinleştiren davranışları öğrenmek, duygularınızı yönetmenize yardımcı olabilir.
- Terapi desteğine ılımlı bakın: Karşılıklı bağımlılıktan kurtulmak zaman alır. Karşılıklı bağımlılığın ana işaretlerini öğrenmek, başlamak için iyi bir yerdir. Bir terapistle konuşmak benlik duygunuzu keşfetmenize yardımcı olabilir, böylece başka birine neden bu kadar güvenmeye başladığınızı daha iyi anlayabilirsiniz. Eğitimli terapistler size şu konularda da destek olabilir: Gelecekte bağımlı ilişkilerden kaçınabilmeniz için size kişisel sınırları nasıl belirleyeceğinizi gösterir ve belirli davranış kalıplarını tanımanıza yardımcı olur, böylece daha sağlıklı alternatifler için davranışları nasıl değiştireceğinizi öğrenebilirsiniz. Bunun yanında “Mantıksız düşünceleri” değiştirmenize yardımcı olur, böylece rahatsız edici duygulara nasıl tahammül edeceğinizi öğrenebilirsiniz.
Kendinize zaman ayırmanız, başkalarının duygularını asla dikkate almamanız gerektiği anlamına gelmez. Bu sadece kişisel bakımınıza zaman ayırdığınız anlamına gelir. Uçak güvenliği protokolünden sıklıkla çıkarım yapılan metafor şu şekildedir: Başka birine yardım etmeden önce kendi oksijen maskenizi takmalısınız.